اشاره ای به روانشناسی دین در مکتب آلمانی

از آنجایی که این مکتب قلمرو بحث فیلسوفان و عالمان الهیات بود و می توان اشخاصی نظیر زیگموند فروید، کارل گوستا یونگ، ویلهلم وونت، فردریش هایلر و رودولف اتو را در این مکتب نام برد، به بررسی اجمالی دو تن از این اشخاص می پردازیم ؛

"فریدریش هایلر (به آلمانی: Friedrich Heiler) (زاده ۳۰ ژانویه ۱۸۹۲ - درگذشته ۱۸ آوریل ۱۹۶۷) الهی‌دان آلمانی و تاریخ‌نگار دین است که به دلیل آثارش در زمینه نیایش شهرت دارد.

نیایش با عنوان فرعی پژوهشی در تاریخ و روان‌شناسی دین، اثر فریدریش هایلر ـ الهیات‌دان، مورخ و پژوهشگر برجستهٔ آلمانی ـ از همان آغاز که به زبان آلمانی انتشار یافت، معلوم بود کتابی پراهمیت و مؤثر است. شخصیت‌های صاحب‌نامی آن را ستودند. کتاب مورد استقبال قرار گرفت، به چاپ‌های متعدد رسید، و رفته‌رفته به صورت اثری کلاسیک درآمد. امروزه کم‌تر اثری در تحلیل دعا و نیایش می‌توان یافت که به‌نحوی از این کتاب تأثیر نپذیرفته باشد. فریدریش هایلر (۱۹۶۷ - ۱۸۹۲) با ایمان به این‌که «عصر نوی پیش روی بشر است»، معتقد بود نیایش، زمینه‌ای مهم و اساسی برای کندوکاو در ژرفای ادیان و زمین حاصل‌خیزی برای بارورساختن نهال‌های اُنس و مودّت میان انسان‌ها و شناخت بیش‌تر یکدیگر است.

هایلر کتاب حاضر را در ۱۳ فصل نیایش بدوی، نیایش آیینی، نیایش در دین تمدن یونانی، نقادی و کمال مطلوب نیایش در اندیشه فلسفی، نیایش در تجربه شخصیت‌های دینی بزرگ، ویژگی‌های عمومی عرفان و دین‌پیامبرانه، نیایش در عرفان، تنوع نیایش عرفانی، نیایش در دین پیامبرانه، نیایش شخصی بزرگان، نیایش در پرستشگری همگان، نیایش شخصی و ذات نیایش به رشته تحریر درآورده است.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

و در ادامه ؛

کتاب مفهوم امر قدسى، (The Idea of the Holy) نوشته «رودلف اتو» فیلسوف و متکلم برجسته آلمانى از جمله آثار کلاسیک در باب فلسفه دین و بویژه تجربه دینى به شمار مى‏رود که همواره مورد توجه کسانى بوده است که رویکردى پدیدار شناسانه به دین و احوال دینى داشته‏اند. اتو در این کتاب به توصیف پدیدار شناسانه تجربه آدمى از امر مینوى (خدا) مى‏پردازد و ابعاد گوناگون آن را روشن مى‏سازد. شش فصل آغازین کتاب اتو در بردارنده چارچوب اصلى آموزه اتو درباره تجربه امر قدسى است. 

علاقه شگفت آورى که کتاب مفهوم امر قدسى رودلف اتو، که در سال 1917 چاپ شد، در جهان برانگیخت، هنوز پابرجاست. توفیق این کتاب مطمئنا به سبب دیدگاه جدید و اساسى نویسنده آن بود. اتو به جاى مطالعه و بررسى عقاید درباره خدا و دین به تحلیل کیفیات تجربه مذهبى پرداخت. به یمن دستاورد و باریک بینى عظیم روان شناسانه و کاملا مرجح با آموزش دوگانه او به عنوان دین شناس و تاریخ نگار ادیان، وى در تعیین ظرفیت و ویژگى‏هاى مخصوص تجربه مذهبى کامیاب بود. اتو در این کتاب به کشف ویژگى‏هاى این تجربه عظیم و هیبت‏زا که فراتر از یافته‏هاى عقل است، همت گمارد. وى احساس خشیت و هیبت را در برابر مقدس، در برابر رمز الهام ترس آمیخته با حرمت و عظمت که از شدت عظمت قدرت ناشى مى‏شود، دریافت. اتو خشیت مذهبى را در برابر مهر و شیفتگى دریافت. اتو تمام این تجربیات را به منزله تجربیات مینوى مشخص مى‏کند. چرا که این تجربیات از طریق مکاشفه یک جنبه خدایى به دست آمده‏اند. وجهه جلالى خود را همچون چیزى به کلى دیگر ،چیزى اساسا و کاملا متفاوت نشان مى‏دهد. آن، همانند هیچ چیز انسانى یا کیهانى نیست، در رویارویى با آن، انسان خود را بى ژرفا احساس مى‏کند، احساس مى‏کند که فقط یک مخلوق است، یا به گفته ابراهیم: جز «خاک و خاکستر» نیست. (سفر، پیدایش، باب 18، بیت 27).

 

منابع : 

1.www.fa.wikipedia.org

2.www.ensani.ir نویسنده : سعید متقی فر

3. www.pajoohe.ir

1399-08-17 _ 18:00